Parafilia – zaburzenie skłonności seksualnej – terminologia, okoliczności, leczenie

Czym jest to zaburzenie i co je powoduje?

Parafilia, albo inaczej zaburzenie skłonności seksualnej, jest stanem, podczas którego osoby zaburzone odczuwają przyjemność seksualną lub podniecenie w nawiązaniu do niespotykanego zachowania bądź bodźca, który jest różny od tego, co powszechnie uważa się za podniecające. Zachowania seksualne, które są uznawane za prawidłowe, charakteryzują się tym, że:

1. dotyczą dojrzałego partnera (zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie),
2. nie przynoszą szkód zdrowotnych (ani fizycznych, ani emocjonalnych),
3. druga osoba wyraża na nie zgodę, nikt nie czuje się przymuszany,
4. dążą do przyjemności, a nie upokorzenia czy bólu,
5. nie prowadzą do naruszania powszechnie przyjętych norm, przykładowo zasady intymności.

Jeśli któraś z tych zasad zostanie naruszona, może wskazywać na występowanie parafilii (choć nie musi). Zależnie od tego, co konkretna jednostka uważa za podniecające, a równocześnie będące sprzeczne z powyższymi kryteriami normy, wyróżniamy różne zaburzenia tendencji seksualnych, wtedy gdy zachowania seksualne:

1. dotyczą osoby niedojrzałej, przykładowo niepełnoletniej – jest to pedofilia,
2. nie obejmują zgody wyrażonej przez partnera – jest to sadyzm, ekshibicjonizm, ocieractwo, podglądactwo,
3. dążą do doznania przykrości, bólu, upokorzenia – sadyzm oraz masochizm,
4. dążą do uszkodzeń zdrowotnych – różne rodzaje parafilii,
5. prowadzą do naruszenia norm społecznych, przykładowo reguły intymności poprzez publiczne obnażanie się – ekshibicjonizm.

Nie zawsze tego typu jednorazowe zachowanie wskazuje na parafilię. Jeżeli jednak nietypowy bodziec występuje w sposób nawracający, dotyczy mocnych i seksualnie pobudzających fantazji, zainteresowań bądź działań, które są nakierowane na jego zdobycie przez okres minimum sześciu miesięcy, a także jeśli jednostka ma z tego powodu problemy ze zdrowiem, życiowe albo społeczne, to wtedy oznacza podejrzenie występowania parafilii.

Podłoże: Nie da się określić jednoznacznych przyczyn tego rodzaju zaburzenia. Zwykle dominuje przekonanie, że nieprawidłowości seksualne stanowią skutek zaburzeń rozwoju seksualnego. Dwa rodzaje szkół myślenia: poznawczo-behawioralna oraz psychodynamiczna objaśniły poglądy na temat powstawania parafilii.

Według teorii psychoanalitycznej nieprawidłowości seksualne stanowią zatrzymanie-fiksację, albo powrót-regresję do wczesnodziecięcych postaci seksualności, utrzymujących się w dorosłym życiu jednostki. Psychoanalitycy uważali, że kluczowe dla rozwoju nieprawidłowości seksualnych są lęki kastracyjne. Ich zdaniem akt perwersyjny to symboliczne zaprzeczenie kastracji.

Według współczesnych reprezentantów modelu psychodynamicznego, zasadniczą rolę odgrywają relacje, którym podlega lub podlegała zaburzona jednostka. Nieprawidłowości seksualne byłyby odnoszeniem się do utrwalonych oraz wciąż ponawianych dążeń przeformowania doświadczonych traum wczesnodziecięcych w triumf. Osoba zaburzona, w marzeniach i działaniach perwersyjnych neguje własne urazy, jakie spotkały ją ze strony najbliższych. W ramach tego dąży do zdehumanizowania bądź upokorzenia partnera albo siebie.

Pozostałe koncepcje psychodynamiczne mówią, że perwersja może być ucieczką przed bliską relacją. Chora jednostka obawia się dezintegracji tożsamości i ucieka w ten sposób przed zbytnią bliskością. Koncepcje poznawczo-behawioralne koncentrują się na rozwijaniu się parafilii w systemie uczenia się. Działania seksualne uznaje się za wynik kształtowania nabywania oraz utrwalania przyzwyczajeń w okresie powtarzania gratyfikujących czynności.

Według reprezentantów teorii uczenia, bodźce, które najpierw nie powodowały podniecenia seksualnego, z powodu wzmocnień negatywnych bądź pozytywnych, zaczynają nabierać wartość seksualną i wywołują podniecenie. Następnie nawyki utrwalają się przez masturbację jednostki. W czasie rozwijania się i nabywania nawyków ważną rolę pełnią fantazje, które pojawiają się w głowie chorego. Ważne są pierwsze doświadczenia okresu dojrzewania, bo nabyte w młodości zachowania są trwałe i trudno jest je wygasić. Więcej o parafilii znajdziesz na https://www.forumginekologiczne.pl/wiadomosc/co-to-jest-parafilia/13766.

Częstotliwość występowania parafilii

Parafilia nie jest ściśle określona. Istnieje teoria, że tego rodzaju zaburzenia częściej występują u mężczyzn, ale nie tylko u nich. Istnieją przypuszczenia, że jakiś rodzaj parafalii dotyka znaczącej liczby osób. Według danych klinicznych, obok parafilii u takich osób występują też inne zaburzenia wiążące się z osłabieniem kontroli działań impulsywnych, takie jak m. in.: zaburzenia osobowości, choroby psychiczne, zaburzenia emocjonalne, nałogi, zaburzenia z urazów mózgu. Działania parafilne mogą się też pojawić u zdrowych osób w okresie zwiększonego napięcia nerwowego, przewlekłego zmęczenia lub odurzenia narkotykami.

Objawy parafilii Istnieją takie rodzaje zaburzeń seksualnych jak:

1. Fetyszyzm – część garderoby lub inny fetysz pozwalają osiągnąć orgazm. Fetyszyzm transwestycyjny – rolę fetyszu pełni ubiór. Pedofilia – uprawianie działań seksualnych z dziećmi.
2. Ekshibicjonizm – pokazywanie własnych narządów intymnych nieznanym osobom, bez chęci uprawiania z nimi seksu. Oglądactwo – przyjemność seksualna czerpana jest z podglądania innych osób.
3. Ocieractwo – rozkosz osiągana poprzez pocieranie się, dotykanie innych, np. w komunikacji miejskiej. Masochizm – przyjemność seksualna czerpana jest z bycia osobą całkowicie uległą, podporządkowanej. Czerpanie rozkoszy z bólu i poniżenia.
4. Sadyzm – odczuwanie przyjemności z całkowitego opanowania drugiego człowieka i dominowania nad nim.

Parafilia – co robić?

Jeśli zauważamy u siebie objawy, to należy zgłosić się na leczenie do terapeuty zaburzeń seksualnych. Oceni on, czy naprawdę mamy problem. Takim leczeniem zajmują się terapeuci uzależnień, seksuolodzy, psychiatrzy i terapeuci certyfikowani. Rozpoznanie, diagnoza Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad. Bada się też pomiar reakcji seksualnych na określone bodźce. Są to badania fallometryczne.

Rodzaje leczenia

Leczenie mimo braku zgody partnera.

Obiecujące w tego typu leczeniu się techniki behawioralne i poznawcze. Leczenie to poznanie niewłaściwych przekonań i stereotypów, a także nastawienia związanego z emocjami, które leży u podstaw zachowania. Jako pomoc terapeutyczną stosuje się poddanie analizie poszczególne etapy decyzji, które prowadzą do nadużyć. Ma to umożliwić zatrzymanie zachowań przestępczych. Później terapia dotyczy poznawczych części funkcjonowania chorego. Jeśli obsesja seksualna jest duża, włącza się farmakologię. Antyandrogeny mają obniżyć stężenie testoseronu, a przez to zmniejszyć popęd seksualny. Terapia takich zaburzeń jest długoterminowa i zależna od konkretnego przypadku. Najczęściej jest to terapia grupowa.

Terapia sadyzmu, masochizmu, fetyszyzmu.

Inaczej jest, gdy zaburzenia seksualne nie mają konsekwencji prawnych. Istnieją spory, czy w ogóle należy je wtedy leczyć. Jeśli istnieje zgoda pomiędzy partnerami i nikt nie narusza prawa, to niekiedy uważa się, że nie wymaga to terapii. Przeciwnicy tego podejścia twierdzą jednak, że wypacza to obraz bliskości, upośledza intymną więź oraz bliskość w relacji. Terapeuta musi zatem rozróżnić zachowanie od intencji. Perwersja jest wtedy, gdy erotyka nie ma na celu emocjonalnego zbliżenia. Często partnerzy osób zaburzonych czują się jak przedmioty, wykorzystani. Sami zaburzeni mogą zaś przeżywać poczucie winy i wstydu, co może prowadzić do unikania kontaktów i stanów depresyjnych. Terapia ma im pomóc uzyskać stabilność emocjonalną i wzmocnić pewność siebie. Niektóre działania perwersyjne są symptomem nerwicowym, a wtedy konieczna jest długoterminowa terapia psychodynamiczna. Leczenie pacjentów opiera się na rozpoznaniu perwersyjności i połączeniu jej z całościowym funkcjonowaniem zaburzonego. Terapeuta ma pomagać uświadomić powiązanie objawu z jego znaczeniem dla partnera i przekształceniu tego w dojrzalsze formy zachowań.

Czy da się to całkowicie wyleczyć?

Upodobania seksualne należą do względnie stałych. Rzadko kiedy osoby dotknięte parafilią zgłaszają się na leczenie. Dzieje się to najczęściej wtedy, gdy są zmuszone –np. mają problemy z prawem, najbliżsi naciskają itp. Terapia jest trudna, bo chorzy często zaprzeczają i nie widzą problemu. Dodatkową trudność stanowią zaburzenia współistniejące, np. zaburzenia osobowości czy nałogi. Co po zakończeniu leczenia? Zakończone leczenie należy ustalić z terapeutą. Rokowania często są związane z systemem kontroli. Mogą ją stosować bliscy chorego. Korzystne po terapii jest uczestniczenie w spotkaniach grup wsparcia, np. Anonimowi Erotomani. Chory powinien mieć możliwość dzielenia się z kimś swoimi potencjalnymi nawrotami i chęciami powrotu do czynów zaburzonych. Samo wyjawienie myśli dewiacyjnych pomaga i ułatwia uporanie się z nimi. Specjaliści podkreślają, że w leczeniu chorych ważne jest wyznaczanie sobie przez nich celów do zrealizowania, rozwijanie własnych zainteresowań. Zakończenie procesu leczenia powinno być zawsze konsultowane z terapeutą. Ewentualne nawroty nieprawidłowości seksualnych powinny być konsultowane u specjalisty.